Op congres naar Polen

Tijdens Velo-city Gdańsk 2025 kwam alles samen: gedeelde zorgen, inspirerende oplossingen en een bruisende internationale gemeenschap die de fiets als hefboom voor verandering ziet. De locatie zelf gaf extra betekenis: een stad met een zwaar verleden, waar vrijheid, veiligheid en solidariteit zichtbaar verweven zijn met het heden.

Van lege rekken in de eighties tot aanschuiven bij ijssalons vandaag

Gdańsk, ooit symbool van schaarste en politieke onderdrukking, toonde zich als een stad in beweging. Fietsen is er (nog) geen evidentie, maar de bewustwording groeit. De infrastructuur is nog beperkt, maar op strategische kruispunten wordt volop geëxperimenteerd met heldere signalisatie en veilige oversteekplaatsen. En dat was exact waarom deze stad als locatie zoveel impact had.

In een wereld die steeds onstabieler lijkt, blijkt Polen volgens The Economist „de meest over het hoofd geziene militaire en economische macht van het continent”. Die grotere context kleurde ook de gesprekken op Velo-city: de fiets als symbool van veerkracht, autonomie en solidariteit in tijden van onzekerheid.

“Stop talking. Start doing.”

Gil Penalosa, oprichter van 8 80 Cities, leverde een vlammende keynote. Zijn boodschap: steden moeten eindelijk durven kiezen voor mensen boven auto's. Zijn credo's zoals “Close it for cars, and the magic happens” en “If your city has streets and people, you can do it”, vonden weerklank bij velen. De oproep tot actie was alomtegenwoordig.

Opvallend veel sprekers benadrukten de kracht van taal, beeld en herhaling. Het gebruik van “people on bikes” in plaats van “cyclists” maakt een wereld van verschil. Krachtige framing, storytelling en menselijke voorbeelden kunnen de weerstand van CAVE-people (“Citizens Against Virtually Everything”) overstemmen. Dat vraagt om strategie én lef.

Sociale rechtvaardigheid

Stadsplanning is niet neutraal: meerdere presentaties gingen dieper in op de ongelijkheden die ontstaan als infrastructuur slechts voor een deel van de bevolking werkt. Lucy Saunders hamerde op het belang van verblijfskwaliteit met haar Healthy Streets Indicators: van schaduw tot zitplekken, van visueel contact tot afwezigheid van geparkeerde auto's.

Manuela Weber deelde inzichten over het verband tussen zwangerschap en autogebruik. Jonge ouders ervaren onzekerheid rond fietsen met kinderen. Door net op dat moment ondersteuning te bieden, kan de aankoop van een eerste auto vermeden worden. Mobiliteit is ook emotioneel.

Fietsvreugde en verzet

De fietsparade was een uitbarsting van energie en kleur. Meer dan 3.000 mensen fietsten door de stad, waaronder een vrolijke Belgische delegatie herkenbaar aan het #fietsvreugde-petje. De sfeer stond in schril contrast met de herinneringen aan repressie en strijd die voelbaar blijven op plekken zoals de scheepswerf waar de Cave-Rave plaatsvond — vlak bij Poort 2, waar Lech Wałęsa ooit het vuur van de revolutie aanstak.

Velo-city Gdańsk 2025 bevestigde dat fietsen niet enkel een mobiliteitskeuze is, maar een maatschappelijk project. Het gaat om vrijheid, vertrouwen, verbondenheid. Of zoals iemand het zei: “A bicycle is a freedom machine.”